ประวัติความเป็นมา อำเภอศรีธาตุ  

                     จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีทำให้ทราบว่า บริเวณพื้นที่อำเภอศรีธาตุ ในปัจจุบันเคยเป็นถิ่นที่อยู่อาศัยของคนในสมัยโบราณช่วงสมัยประวัติศาสตร์ อย่างน้อยในช่วงวัฒน-ธรรมล้านช้าง ซึ่งมีอายุกว้าง ๆ ระหว่างพุทธศตวรรษที่ ๒๒ - ๒๔ ทั้งนี้แหล่งโบราณคดีอื่น ๆ ที่อยู่ใกล้เคียงซึ่งน่าจะมีอายุร่วมสมัยและมีความสัมพันธ์กันกับแหล่งโบราณคดีบ้านนายูง ตำบลนายูง ในช่วงดังกล่าว เช่น แหล่งโบราณคดีบ้านกงพาน ตำบลตูมใต้ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี (กรมศิลปา-กร ๒๕๓๒ : ๘๙–๙๐) แหล่งโบรารณคดีบ้านหนองแวง ตำบลจำปี อำเภอศรีธาตุ จังหวัดอุดรธานี ซึ่งเป็นที่ตั้งโบราณสถานคือ พระธาตุป่าแมว ที่วัดศรีธาตุประมัญชา (บริษัท ปัจจัยจำกัด ๒๕๔๐) ตลอดจนแหล่งโบรารณคดีโดยรอบแหล่งโบราณคดีบ้านนายูง ประกอบด้วยแหล่งโบราณคดีบ้านหนองอึ่ง ตำบลนายูง อำเภอศรีธาตุ จังหวัดอุดรธานี ซึ่งล้วนพบหลักฐานสมัยวัฒนธรรมล้านช้าง

                     เมื่อประมาณปี พ.ศ. ๒๔๗๑ ชาวบ้านหนองแวง ตำบลจำปี อำเภอศรีธาตุ ได้ค้นพบพระธาตุประมัญชา (พระธาตุป่าแมว) ซึ่งประดิษฐานอยู่ที่บ้านหนองแวง ตำบลจำปี ห่างจากอำเภอศรีธาตุ ประมาณ ๖ กิโลเมตร และทางกรมศิลปากรได้เข้ามาตรวจสอบและสันนิษฐานว่า มีอายุประมาณ ๑,๓๐๐ ปี เดิมมีลักษณะเป็นเหลี่ยม ยอดพระธาตุมีลักษณะชะลูดสูงขึ้น สันนิษฐานว่าจะเป็นยอดแหลมแต่ได้หักพังลงก่อนที่ชาวบ้านจะมาพบ มีความสูงประมาณ ๒๐ เมตร และได้ขุดค้นพบพระพุทธรูปทองคำและสำริดเป็นจำนวนมาก ปัจจุบันประดิษฐานที่อุโบสถวัดป่าแมว

                     เมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๕ ราษฎรบ้านหนองอึ่ง และบ้านายูง ตำบลนายูง ได้ทำการขุดค้นพบโบราณวัตถุ ที่บริเวณใกล้หมู่บ้าน พบภาชนะดินเผาชนิดเนื้อแกร่ง สีน้ำตาลทรงกลมคอสูงรับกับขอบปากที่ผายออกเล็กน้อย บริเวณช่วงคอต่อกับไหล่ภาชนะตกแต่งด้วยการเซาะเป็นร่องตื้นโดยรอบภาชนะในลักษระคล้ายวงแหวนเรียงซ้อนกันจำนวน ๓ แถว ส่วนก้นตัดเรียบ บริเวณใต้ก้นภาชนะมีร่องรอยของเส้นเชือกซึ่งใช้สำหรับการตัดดิน ส่วนก้นภาชนะเพื่อความสะดวกในการนำภาชนะขึ้นจากแป้นหมุนหลังจากสิ้นสุดกระบวนการปั้นขึ้นรูปภาชนะแล้ว ภาชนะชนะดินเผา ชนิดเนื้อเทา สีน้ำตาลปนเทาทรงกลมมีเส้นผ่าศูนย์กลางของดิน ๕ ซ.ม. ความสูง ๑๐.๕ ซ.ม. ภาชนะขนาดเล็ก ชนิดเนื้อ เทา สีน้ำตาลปนเทาทรงกลม มีหูอยู่ช่วงไหล่ ๒ หู ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางของก้น ๑๑ ซ.ม. และความสูง ๒๐ ซ.ม. ภาชนะดินเผาขนาดใหญ่ ชนิดเนื้อเทา สีเทาผิวเรียบทรงกลม เส้นผ่าศูนย์กลางก้น ๑๑ ซ.ม. ความสูง ๒๐ ซ.ม. จากการตรวจสอบของสำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ ที่ ๗ จังหวัดขอนแก่น สันนิษฐานว่ามีการเข้ามาตั้งถิ่นฐานและการเข้ามาใช้พื้นที่ของผู้คนสมัยโบราณช่วงสมัยประวัติศาสตร์

                    เดิมอำเภอศรีธาตุ อยู่ในเขตปกครองของอำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี ได้รับการประกาศจัดตั้งเป็นกิ่งอำเภอเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๑ และได้รับการยกฐานะเป็นอำเภอเมื่อวันที่ ๑๕ มิถุนายน ๒๕๑๖ โดยได้ชื่ออำเภอมาจากนามขององค์พระธาตุศรีธาตุ ตั้งอยู่ที่วัดศรีธาตุประมัญชา (วัดป่าแมว) บ้านหนองแวง หมู่ที่ ๓ ตำบลจำปี ดังนั้นเพื่อให้เป็นศิริมงคลแก่บ้านเมือง คนเฒ่าคนแก่จึงได้ตั้งชื่ออำเภอตามนามของพระธาตุ คือ “อำเภอศรีธาตุ” ตั้งที่ว่าการ และหน่วยงานทางราชการต่าง ๆ อยู่ที่หมู่ที่ ๑ บ้านศรีธาตุ ตำบลศรีธาตุ ถนนสายกุมภวาปี-วังสามหมอ (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข ๒๐๒๓) อยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของจังหวัดอุดรธานี ระยะทางรถยนต์ ห่างจากจังหวัดอุดรธานี ๗๒ กิโลเมตร มีพื้นที่ทั้งหมด ๕๑๒ ตารางกิโลเมตร สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ราบสูง ประมาณร้อยละ ๗๐ เป็นป่าสงวนแห่งชาติ ซึ่งมีสภาพที่เสื่อมโทรม มีอาณาเขตติดต่อดังนี้

ทิศเหนือ              ติดต่อเขตอำเภอไชยวาน และกิ่งอำเภอกู่แก้ว จังหวัดอุดรธานี

ทิศใต้                  ติดต่อกับอำเภอท่าคันโท จังหวัดกาฬสินธุ์

ทิศตะวันออก        ติดต่อกับอำเภอวังสามหมอ จังหวัดอุดรธานี

ทิศตะวันตก          ติดต่อกับอำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี

.